Zoals we eerder hebben aangegeven maakt de refractieve oogchirurgie het mogelijk om scherp te zien zonder bril en/of contactlenzen. Bij een laserbehandeling wordt dit bereikt door het verwijderen van een microscopische hoeveelheid hoornvliesweefsel. Daarom is het goed om meer te weten over de bouw van het hoornvlies.
De bouw van het hoornvlies
Het hoornvlies (cornea) is het buitenste glasachtige deel van het oog. Dit is het deel van het oog waarop men contactlenzen aanbrengt en wat geïrriteerd raakt als het met stof in aanraking komt. Het hoornvlies is ongeveer 550 micron dik ( 0,55 millimeter ), heeft een diameter van gemiddeld 12 mm en lijkt op een afgesneden deel van een bol. In dit deel wordt het licht het meest gebroken. Daarom is het hoornvlies zeer belangrijk voor het scherpstelvermogen van het oog. Een kleine verandering in de structuur van het hoornvlies kan het scherpstelvermogen in grote mate doen veranderen.
Excimer laserbehandelingen, ontwikkeld voor het behandelen van refractie- of brekingsafwijkingen van het oog, lost doorgaans zulke problemen op door de vorm van het hoornvlies te veranderen.
Het hoornvlies bestaat uit 3 hoofdlagen en 2 middellagen. Gezien van buiten naar binnen worden deze hoofdlagen het epitheel, het stroma en het endotheel genoemd. Tussen het epitheel en het stroma ligt het Bowman’s membraan; het membraan van Descemet bevindt zich tussen het stroma en het endotheel. Het epitheel is bedekt door het traanfilm en bestaat uit cellen die zich kunnen vermeerderen. Dit traanfilm zit op Bowman’s laag, bestaat uit 5 cellagen en is in totaal 50 micron (0,05 millimeter) dik. Een belangrijk eigenschap van het epitheel is dat het zich kan vernieuwen. Indien het beschadigd raakt kunnen de epitheelcellen zich – afhankelijk van de ernst van de beschadiging – vermeerderen en zo het beschadigde gedeelte binnen enkele dagen bedekken.
Binnen één week kan het gehele epitheel zich volledig vernieuwen. Een andere kenmerk van deze laag is de aanwezigheid van losse zenuwuiteinden. Dit is het deel van het hoornvlies dat de irritatie van het oog bij stofcontact voelt.
Het stroma – de hoofdlaag van het hoornvlies – maakt 90% van de dikte van het hoornvlies uit. Het stroma bestaat voornamelijk uit collagene vezels. Deze collagene vezels vormen gelamelleerde laagjes (stromal lamellae), net als de bladzijden van een kladblok. Er zijn 200 tot 300 doorzichtige laagjes, elk met een dikte van 1 tot 2 micron (1 mm = 1000 micron). Het feit dat deze laagjes regelmatig en met gelijke tussenruimte gestapeld zijn zorgt ervoor dat het hoornvlies transparant is. Deze collagene vezels worden aangemaakt door stromacellen (keratocytes) en zijn noch in staat zich te herstellen noch pijn te voelen. De hoofdtaak van het stroma is om het hoornvlies zijn stevigheid en zijn koepelvorm te geven. Om deze reden wordt refractieve oogchirurgie doorgaans op deze laag uitgevoerd.
Het endotheel – de binnenste laag van het hoornvlies – ziet er onder de microscoop uit als een doorzichtige honingraat. Het endotheel bestaat uit slechts één laag cellen die zich op het membraan van Descemet bevindt. Toch is het van vitaal belang: het houdt het hoornvlies transparant. Normaal gesproken is het vocht binnen het hoornvlies in balans, dit wordt mogelijk gemaakt door het endotheel dat een teveel aan vocht kan afvoeren.
Een verbazingwekkende eigenschap van het hoornvlies is zijn avasculaire (bloedvatvrije) structuur. Alhoewel het hoornvlies uit verscheidene multifunctionele lagen en cellen bestaat bevat het geen enkel bloedvaatje. Dit is nodig om het geheel transparant te laten zijn. Het hoornvlies is van uiterst belang voor een scherp zicht.
